Rau cải be là một loài rau phổ biến ở Việt Nam; nó có lá rất to và đặc biệt là dễ trồng nên mùa nào cũng có và có mặt khắp mọi nơi. Nó là một loại rau quen thuộc trong mâm cơm của mỗi gia đình Việt. Có thể nấu canh, xào, luộc; ngoài ra nó còn mang lại nguồn thu nhập cho bà con nông dân mỗi vụ mùa về. Thời gian gieo trông cây cải bẹ vụ đầu là từ tháng 2 đến tháng 6, sau 30 đến 35 ngày bà con nông dân sẽ thu hoạch; và tương tự vụ thứ 2 thì sẽ gieo trồng vào tháng 8 đến tháng 11. Ngoài là một loại rau không thể thiếu thì cải bẹ còn là một vị thuốc dân gian.
Rau cải bẹ
Cải bẹ hay còn gọi là cải canh [ Brassica juncea (L.) Czerm et Cosson], họ Cải (Brassicaceae), là cây thảo, sống hàng năm. Thân hình trụ nhẵn, khi ra hoa có thể cao hơn 1 mét. Phiến lá to và rộng, phía dưới có rãnh sâu, lượn sóng, mép có răng cưa thô. Hoa màu vàng, mọc ở kẽ lá và ở ngọn. Quả thuôn dài, đầu có mũi nhọn. Hạt nhỏ, hình cầu, màu vàng hoặc nâu. Là cây được trồng hầu như ở tất cả các vùng trong cả nước, nhiều nhất ở các vùng đồng bằng sông Hồng, như ở các tỉnh Thái Bình, Hưng Yên, Hải Dương….
Là cây vừa có giá trị về mặt thực phẩm vừa có giá trị làm thuốc trong YHCT. Người ta thu hái các quả, để đập lấy hạt làm thuốc. Hạt cải bẹ có tên vị thuốc là bạch giới tử ( Semen Brassicae allbae) chứa chất dầu mà thành phần chủ yếu là a xít béo sinapic, arachidic, crucic… , có tinh dầu, được hình thành chủ yếu sau khi thủy phân glucosid sinigrosid có trong hạt cải bởi enzym myrosinase (có trong hạt cải) để cho chất sulfat axít Kali glucose và alyl isothiacyanat (cò ngọi là tinh dầu mù tạc) có mùi đặc trưng của họ Cải.
Sản phẩm này có tác dụng kích thích da, gây sung huyết. Trên cơ sở đó làm tan các mụn nhọt, giảm đau cơ, đau dây thần kinh. Tuy nhiên nếu sử dụng thời gian dài hoặc liều cao có thể làm rộp da, hoặc gây nôn, gây viêm dạ dày, ruột, dẫn đến đau bụng. Ngoài việc dùng trong y học, hạt cải bẹ còn được dùng để chế biến gia vị “mù tạc”, và dùng ép dầu làm nguyên liệu chế biến phụ tử. Trước khi dùng, tùy theo yêu cầu có thể tiến hành chế biến theo một số phương pháp vi sao, sao đen, sao vàng.
Tác dụng của cải bẹ
Theo YHCT, bạch giới tử có tác dụng ôn phế, trừ đàm hàn, giảm đau, tiêu thũng, tán kết, thông kinh lạc, hành khí, lợi khí. Dùng trị ho hàn, nhiều đờm, suyễn tức, khó thở, sườn ngực đau trướng, xương khớp tê đau. Liều dùng, ngày 3 – 9g, dạng thuốc sắc hoặc hoàn, tán. Kiêng kỵ, phế hư, ho khan. Không nên sử dụng thời gian dài hoặc liều cao. Cải bẹ dùng để điều trị các loại bệnh sau:
- Trị ho đờm, suyễn kéo dài, hạt cải bẹ, hạt cải củ, cò ngọi là lai phục tử (Semen Raphani), quả tía tô, cò ngọi là tô tử (Fructus Perillae frutescentis), đồng lượng 6 – 9g, dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột.
- Trị mụn nhọt sưng đau, đau họng, hạt cải bẹ 9g vi sao, nghiền mịn, thêm chút nước, quấy đều tạo thành dạng hồ nhão, lấy bông sạch chấm thuốc, bôi vào nơi sưng đau, nếu đau họng thì bôi quanh vùng ngoài yết hầu, nếu nhọt bọc, hoặc viêm hạch lâm ba thì bôi chỗ sưng, làm nhiều lần trong ngày .
- Trị đau đầu, hạt cải bẹ 8g, vi sao, tán mịn, mặt khác lấy 10g gừng tươi, rửa sạch, thái phiến, giã nát, vắt lấy nước cốt. Đem bột hạt cải bẹ trộn đều với nước gừng, rồi bôi vào vùng gáy.
Món ăn vị thuốc từ cải bẹ xanh
Theo bác sĩ dinh dưỡng Nguyễn Thùy Linh; Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cải bẹ xanh là thực phẩm bổ dưỡng vừa là vị thuốc quý. Cải bẹ xanh giàu dinh dưỡng; từ vitamin A, B, C, K, axit nicotic, catoten, abumin… có lợi cho sức khỏe. Lá và thân cây có vị cay; đắng được dùng để nấu canh; ăn lẩu, muối dưa. Hạt cải bẹ xanh, có vị cay, tính nhiệt; không độc có tác dụng phòng chống bệnh tật.
- Phòng ung thư bàng quang: Người già thường ít uống nước và thiếu vận động nên lượng nước đọng lại trong đường tiểu nhiều khiến vi khuẩn dễ phát sinh, gây ung thư. Ăn cải xanh hàng ngày giúp phòng ngừa ung thư bàng quang. Đây là bệnh thường gặp ở những người lớn tuổi.
- Hỗ trợ tiêu hóa và trị táo bón: Rau cải xanh chứa hàm lượng chất xơ lớn và chất nhầy. Chất nhầy hỗ trợ nhu động ruột, giúp tiêu hóa tốt. Chất xơ ngăn ngừa táo bón. Cải bẹ xanh nhiều vitamin C tăng cường đề kháng, chống viêm ruột, thanh nhiệt cơ thể.
- Tốt cho tim mạch, chống lão hóa, trị bệnh gout: Cải xanh chứa hoạt chất có tác dụng kiềm chế cholesterol; ăn thường xuyên tốt cho tim mạch. Ăn nhiều rau giúp làm đẹp da; nhất là khi cải bẹ xanh có hàm lượng vitamin cao; chứa nhiều axit folic cần thiết cho tế bào máu, giúp da dẻ hồng hào, tươi tắn. Người bị bệnh gout do chế độ ăn giàu năng lượng từ thịt; tim, gan, lòng hay hải sản. Do đó, người bị gout được khuyên dùng nhiều rau xanh; giúp thải axit uric, phòng trừ bệnh. Nên nấu cải xanh lấy nước uống mỗi ngày,;hoặc giã nát đắp vào chỗ đau.
Nguồn: thaythuocvietnam.vn
